زانوی پرانتزی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن هنگام ایستادن با کنار هم قرار دادن قوزک‌های پا، زانوها از هم فاصله گرفته و انحنایی شبیه به پرانتز در اندام تحتانی ایجاد می‌کنند. این ناهنجاری بیومکانیکی می‌تواند منجر به توزیع نامتعادل فشار بر روی سطوح مفصلی زانو، به ویژه در کمپارتمان داخلی زانو شود که در نهایت باعث بروز درد، التهاب، سفتی عضلانی و افزایش خطر ابتلا به آرتروز زودرس می‌گردد.
بدون شک، فیزیوتراپی زانو نقش محوری و انکارناپذیری در مدیریت و درمان زانو درد ناشی از زانوی پرانتزی (Genu Varum) ایفا می‌کند. در اینجا به طور علمی به بررسی مکانیسم‌های تاثیرگذاری فیزیوتراپی زانو بر این عارضه می‌پردازیم:
اهداف اصلی فیزیوتراپی زانو در درمان زانوی پرانتزی
برنامه‌ریزی دقیق فیزیوتراپی زانو برای اصلاح این ناهنجاری بر چند هدف کلیدی متمرکز است:
۱. کاهش درد و التهاب: اولین گام در فیزیوتراپی زانو، استفاده از مدالیته‌هایی مانند یخ‌درمانی (کرایوتراپی)، امواج فراصوت (اولتراسوند) و یا تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) برای کنترل درد و کاهش التهاب بافت‌های آسیب‌دیده اطراف زانو است.
۲. تقویت عضلات هدفمند: یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های فیزیوتراپی زانو، تقویت انتخابی گروه‌های عضلانی خاص است. در زانوی پرانتزی، معمولاً عضلات نزدیک‌کننده ران (آداکتورها) و عضله همسترینگ داخلی سفت و قوی بوده، در حالی که عضلات دورکننده ران (ابداکتورها، مانند گلوتئوس مدیوس) و عضله وستوس مدیالیس Obliquus (قسمت داخلی عضله چهارسر ران) ضعیف هستند. فیزیوتراپی زانو با تمرینات مقاومتی پیشرونده به تقویت این عضلات ضعیف می‌پردازد تا تعادل عضلانی حول مفصل زانو را بازگرداند.
۳. افزایش انعطاف‌پذیری و کشش بافت‌های نرم: جلسات فیزیوتراپی زانو شامل تمرینات کششی برای عضلات سفت شده، به ویژه عضلات همسترینگ داخلی، نزدیک‌کننده‌های ران و نوار ایلیوتیبیال است. افزایش انعطاف‌پذیری این ساختارها به کاهش کشش غیرطبیعی روی مفصل زانو کمک شایانی می‌کند.
۴. تصحیح الگوی راه رفتن (Gait Training): فیزیوتراپی زانو به بیمار آموزش می‌دهد که چگونه الگوی راه رفتن خود را اصلاح کند تا فشار کمتری به سمت داخلی زانو وارد شود. این آموزش‌ها تحت نظر فیزیوتراپیست و گاهی با استفاده از آینه‌های بزرگ برای بازخورد بصری انجام می‌گیرد.
۵. استفاده از تکنیک‌های درمان دستی (Manual Therapy): در فیزیوتراپی زانو، فیزیوتراپیست ممکن است از تکنیک‌های ماساژ بافت نرم و موبیلیزیشن مفاصل برای بهبود دامنه حرکتی و کاهش محدودیت‌های مفصلی استفاده نماید.
۶. تامین پروپریوسپشن و تعادل: برنامه‌های فیزیوتراپی زانو شامل تمرینات تعادلی بر روی سطوح ناپایدار می‌شود تا حس عمقی مفصل زانو بهبود یابد. این امر به ثبات بیشتر زانو و جلوگیری از آسیب‌های ثانویه منجر می‌شود.
نمونه‌هایی از تمرینات در فیزیوتراپی زانو برای زانوی پرانتزی:
· تقویت عضله وستوس مدیالیس: انقاض ایزومتریک عضله چهارسر در حالی که یک حوله لوله شده زیر زانو قرار داده‌اید.
· تقویت عضلات دورکننده ران (ابداکتورها): تمرین Side-lying leg raises یا استفاده از باندهای مقاومتی (تراباند) برای دور کردن پا از محور مرکزی بدن.
· کشش نوار ایلیوتیبیال: کشش به روش‌های مختلف مانند ایستاده یا خوابیده.
نتیجه‌گیری علمی:
مداخله به موقع و تخصصی فیزیوتراپی زانو می‌تواند به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی و بسیار موثر، نه تنها به کاهش قابل توجه زانو درد ناشی از زانوی پرانتزی بینجامد، بلکه با اصلاح بیومکانیک اندام تحتانی، پیشرفت دفورمیتی را کند کرده و از عوارض بلندمدت مانند آرتروز جلوگیری نماید. موفقیت در فیزیوتراپی زانو مستلزم ارزیابی دقیق توسط فیزیوتراپیست و پایبندی بیمار به اجرای مداوم تمرینات تجویز شده است. بنابراین، فیزیوتراپی زانو یک رکن اساسی در درمان جامع این ناهنجاری به شمار می‌رود.
جهت مشاوره و نوبت دهی با ما در ارتباط باشید
#زانو_پرانتزی
#فیزیوتراپی_زانو
#درمان_زانو_درد
#فیزیوتراپی
#ارتوپدی
#بیومکانیک
#تقویت_عضلات_زانو
#کشش_عضلات
#تصحیح_الگوی_راه_رفتن
#فیزیوتراپیست
#سلامت_زانو
#درد_زانو
#گنوواروم
#فیزیوتراپی_درمانی
#تمرینات_فیزیوتراپی
#توانبخشی_زانو
#پیشگیری_از_آرتروز
#فیزیوتراپی_در_خانه
#فیزیوتراپی_و_زانو_پرانتزی
